MPSC Current Affairs | Chalu Ghadamodi | 14 April 2022
सियाचीन दिवस
MPSC Current Affairs
भारतीय सैन्याने 13 एप्रिल 2022 रोजी 38 वा सियाचीन दिवस साजरा केला. ऑपरेशन मेघदूत अंतर्गत ‘सियाचीन ग्लेशियर’ जगातील सर्वात उंच युद्धभूमी सुरक्षित करण्यासाठी भारतीय सैन्य दलाने दाखवलेल्या शौर्याचे स्मरण करण्यासाठी हा दिवस दरवर्षी पाळला जातो.
13 एप्रिल 1984 रोजी पाकिस्तानी आक्रमणापासून बिलाफोंड ला आणि सालटोरो रिजलाइनवरील इतर खिंडींवर ताबा मिळवण्यासाठी भारतीय लष्कराने ‘ऑपरेशन मेघदूत’ सुरू केले होते. सियाचीन दिन मोठ्या प्रमाणावर सियाचीन वॉरियर्स ब्रिगेड ऑफ फायर अँड फ्युरी कॉर्प्सद्वारे साजरा केला जातो.
सियाचीन दिन केवळ भारतीय सैन्याच्या शौर्याचे आणि शौर्याचे स्मरण करत नाही तर सियाचीन ग्लेशियर काबीज करण्यासाठी आणि आपल्या मातृभूमीची यशस्वीपणे सेवा करण्यासाठी आपल्या प्राणांची आहुती देणार्‍या शूर सियाचीन योद्ध्यांचाही सन्मान करतो. भारतीय लष्कराने सियाचीन ग्लेशियरवर यशस्वीपणे ताबा मिळवल्याला यंदा ३८ वर्षे पूर्ण होत आहेत.
सियाचीन ग्लेशियर हे पृथ्वीवरील सर्वात उंच युद्धभूमी आहे. साल्टोरो रिज पाकव्याप्त काश्मीर (POK) च्या गिलगिट-बाल्टिस्तानच्या क्षेत्राकडे दुर्लक्ष करते आणि मुख्य शहर आणि लडाखची राजधानी लेहकडे जाणाऱ्या मार्गांचे रक्षण करते. 13 एप्रिल 1984 पासून भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील संघर्षाचा मुद्दा आहे.
प्रधान मंत्री संग्रहालय
आझादी का अमृत महोत्सवाचा एक भाग म्हणून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी 14 एप्रिल 2022 रोजी प्रधानमंत्री संग्रहालयाचे उद्घाटन करतील. पंतप्रधान संग्रहालय हे स्वातंत्र्यानंतर भारताच्या प्रत्येक पंतप्रधानांना श्रद्धांजली आहे, मग त्यांची विचारधारा किंवा कार्यकाळ कोणताही असो.
पंतप्रधान कार्यालयाने प्रसिद्ध केलेल्या पत्रकात म्हटले आहे की, राष्ट्रनिर्मितीमध्ये भारताच्या सर्व पंतप्रधानांच्या योगदानाचा सन्मान करण्याच्या पंतप्रधानांच्या दूरदृष्टीने पंतप्रधान संग्रहालयाचे मार्गदर्शन केले जाते.
या प्रकाशनात पुढे म्हटले आहे की, सर्व भारतीय पंतप्रधानांचे नेतृत्व, दूरदृष्टी आणि कर्तृत्वाबद्दल युवा पिढीला जागरुक आणि प्रेरित करण्याच्या उद्देशाने PM नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली संकलनालय हा सर्वसमावेशक प्रयत्न आहे.
आपल्या पंतप्रधानांनी विविध आव्हानांना तोंड देत राष्ट्राची वाटचाल कशी केली आणि स्वातंत्र्यलढ्यापासून आणि संविधानाच्या निर्मितीपासून सुरू होणाऱ्या प्रदर्शनांद्वारे राष्ट्राची सर्वांगीण प्रगती कशी केली याची कथा पंतप्रधान संग्रहालय सांगेल.
जालियनवाला बाग हत्याकांड
13 एप्रिल 2022 रोजी जालियनवाला बाग हत्याकांडाला 103 वर्षे पूर्ण झाली. ही भीषण शोकांतिका 13 एप्रिल 1919 रोजी घडली, जेव्हा ब्रिटीश जनरल आर.ई.एच. डायर यांनी आपल्या सैन्याला पंजाबमधील जालियनवाला बाग येथे नि:शस्त्र आंदोलकांच्या मोठ्या गटावर गोळीबार करण्याचे आदेश दिले, ज्यात त्यांचा मृत्यू झाला. शेकडो लोक आणि 1000 हून अधिक जखमी. जनरलने त्याच्या सैन्याला आंदोलकांना घेरण्याचे आदेश दिले होते, बागेतून बाहेर पडणारा एकमेव मार्ग रोखला होता. आंदोलकांचा दारूगोळा संपेपर्यंत सैन्याने पळून जाण्याचा प्रयत्न केला तरीही त्यांनी त्यांच्यावर गोळीबार सुरूच ठेवला.
जालियनवाला बाग हत्याकांड हा भारतीय इतिहासातील “सर्वात काळा दिवस” होता आणि भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीतील एक महत्त्वाचा टर्निंग पॉईंट होता, ज्याने ब्रिटीश राजवटीपासून मुक्त होण्यासाठी आवश्यक असलेला पाठिंबा आणि धक्का मजबूत करण्यात मदत केली. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 1919 च्या या दिवशी जालियनवाला बाग हत्याकांडात शहीद झालेल्यांना श्रद्धांजली वाहिली. ते म्हणाले, “त्यांचे अतुलनीय धैर्य आणि बलिदान येणाऱ्या पिढ्यांना प्रेरणा देत राहील.”
नोबेल पारितोषिक विजेते रवींद्रनाथ टागोर यांनी जालियनवाला बाग हत्याकांडाच्या निषेधार्थ आपल्या नाइटहूडचा त्याग केला. महात्मा गांधींनीही ‘कैसर-ए-हिंद’ पुरस्कार परत केला.
जरी ब्रिटीशांनी या हत्याकांडाबद्दल कधीही औपचारिकपणे माफी मागितली नाही परंतु 2019 मध्ये “खोल खेद” व्यक्त केला. ब्रिटीश सम्राट, राणी एलिझाबेथ II यांनी या शोकांतिका दुःखदायक म्हटले.
पंतप्रधान मोदींना पहिला लता दीनानाथ मंगेशकर पुरस्काराने सन्मानित करण्यात येणार
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना उद्घाटक लता दीनानाथ मंगेशकर पुरस्काराने सन्मानित करण्यात येणार आहे. दिवंगत गायकाच्या कुटुंबाने 11 एप्रिल 2022 रोजी याची घोषणा केली होती. पंतप्रधान हे पुरस्काराचे पहिले प्राप्तकर्ते असतील. दिग्गजांचे वडील मास्टर दीनानाथ मंगेशकर यांच्या 80 व्या पुण्यतिथीनिमित्त 24 एप्रिल रोजी मास्टर दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार सोहळ्यात त्यांना हा पुरस्कार देण्यात येणार आहे.
नवीन पुरस्काराची घोषणा लता मंगेशकर यांचे धाकटे बंधू पंडित हृदयनाथ मंगेशकर यांनी केली. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी या कार्यक्रमाला उपस्थित राहून वैयक्तिकरित्या लता मंगेशकर पुरस्कार स्वीकारण्याचे मान्य केले असल्याची माहिती संगीत दिग्दर्शकाने दिली.
लोक, समाज आणि राष्ट्रासाठी अतुलनीय आणि अतुलनीय योगदान देणाऱ्या एका व्यक्तीला दरवर्षी हा पुरस्कार प्रदान केला जाईल. लता मंगेशकर यांना आपली मोठी बहीण मानणारे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी शिवाजी पार्क येथे दिवंगत गायिकेच्या अंत्यसंस्काराला उपस्थित राहिले होते.
मास्टर दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार
आशा पारेख आणि जॅकी श्रॉफ यांना त्यांच्या “भारतीय चित्रपट क्षेत्रातील समर्पित सेवांसाठी” यावर्षी मास्टर दीनानाथ पुरस्कार (विशेष सन्मान) प्रदान करण्यात येणार आहे.
भारतीय संगीतासाठीचा मास्टर दीनानाथ पुरस्कार भारतीय शास्त्रीय गायक राहुल देशपांडे यांना प्रदान करण्यात येणार आहे.
सर्वोत्कृष्ट नाटकाचा मास्टर दीनानाथ पुरस्कार जिगीषा अष्टविनायक निर्मित ‘संजय छाया’ या मराठी नाटकाला देण्यात येणार आहे.
मास्टर दीनानाथ पुरस्कार (आनंदमयी पुरस्कार) प्रसिद्ध मुंबई डब्बावाल्यांना त्यांच्या “समाजसेवेच्या क्षेत्रात समर्पित सेवांसाठी” देण्यात येणार आहे.
महागाईने मोडला 17 महिन्यांचा विक्रम
किरकोळ चलनवाढीचा दर मार्चमध्ये 6.95% पर्यंत वाढला, जो गेल्या 17 महिन्यांतील सर्वोच्च आहे. म्हणजेच मार्चमधील महागाईने गेल्या 17 महिन्यांचा विक्रम मोडला आहे. यापूर्वी फेब्रुवारीमध्ये किरकोळ महागाई दर ६.०७ टक्के होता.खाद्यपदार्थ महागल्यामुळे मार्चमध्ये किरकोळ महागाईत वाढ झाली आहे. मार्चमध्ये किरकोळ अन्नधान्य महागाई 7.68 टक्के होती. याआधी फेब्रुवारीमध्ये तो 5.85 टक्के होता. हा सलग तिसरा महिना आहे की किरकोळ महागाई RBI च्या समाधानकारक पातळीच्या वर राहिली आहे.
RBI ने महागाई दरासाठी 6% ची कमाल मर्यादा निश्चित केली आहे. मार्चमध्ये सर्वात मोठी वाढ खाद्यतेल आणि भाज्यांच्या दरात झाली आहे. मध्यवर्ती बँक आपल्या द्वि-मासिक चलनविषयक पुनरावलोकनामध्ये प्रामुख्याने किरकोळ चलनवाढीचा डेटा पाहते.
