MPSC Current Affairs | Chalu Ghadamodi | 31 May 2022
IIT गांधीनगर : परम अनंत सुपर कॉम्प्युटर
MPSC Current Affairs
इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) आणि विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभाग (DST) यांच्या संयुक्त पुढाकाराने – राष्ट्रीय सुपरकॉम्प्युटिंग मिशन (NSM) अंतर्गत राष्ट्राला समर्पित IIT गांधीनगर येथील परम अनंत, एक अत्याधुनिक सुपर कॉम्प्युटर 30 मे 2022 रोजी कार्यान्वित करण्यात आला. PARAM ANANTA सुपरकॉम्प्युटिंग सुविधा NSM च्या फेज 2 अंतर्गत स्थापित केली गेली आहे. ही प्रणाली तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या बहुतेक घटकांचे उत्पादन आणि एकत्रीकरण देशातच केले गेले आहे.
NSM अंतर्गत या 838 टेराफ्लॉप्स सुपरकॉम्प्युटिंग सुविधेची स्थापना करण्यासाठी 12 ऑक्टोबर 2020 रोजी IIT गांधीनगर आणि सेंटर फॉर डेव्हलपमेंट इन अॅडव्हान्स्ड कॉम्प्युटिंग (C-DAC) यांच्यात सामंजस्य करार (MoU) करण्यात आला. विविध वैज्ञानिक आणि अभियांत्रिकी अनुप्रयोगांच्या संगणकीय गरजा पूर्ण करण्यासाठी सिस्टम CPU नोड्स, GPU नोड्स, उच्च मेमरी नोड्स, उच्च थ्रुपुट स्टोरेज आणि उच्च कार्यक्षमता इन्फिनिबँड इंटरकनेक्टच्या मिश्रणाने सुसज्ज आहे.
PARAM ANANTA सिस्टीम डायरेक्ट कॉन्टॅक्ट लिक्विड कूलिंग तंत्रज्ञानावर आधारित आहे, ज्यामुळे उच्च उर्जा वापर परिणामकारकता प्राप्त होते आणि त्यामुळे ऑपरेशनल कॉस्ट कमी होते. संशोधकांच्या फायद्यासाठी सिस्टीमवर हवामान , बायोइन्फॉरमॅटिक्स, कॉम्प्युटेशनल केमिस्ट्री, मॉलिक्युलर डायनॅमिक्स, मटेरिअल सायन्सेस, कॉम्प्युटेशनल फ्लुइड डायनॅमिक्स इत्यादीसारख्या विविध वैज्ञानिक क्षेत्रांमधील अनेक अनुप्रयोग स्थापित केले गेले आहेत. ही उच्चस्तरीय संगणकीय प्रणाली संशोधन समुदायासाठी एक उत्तम मूल्यवर्धन असेल.
NSM अंतर्गत, आजपर्यंत देशभरात 24 पेटाफ्लॉप्सच्या एकूण गणना क्षमतेसह 15 सुपर कॉम्प्युटर स्थापित केले गेले आहेत. हे सर्व सुपर कॉम्प्युटर भारतात तयार केले गेले आहेत आणि ते स्वदेशी विकसित सॉफ्टवेअर स्टॅकवर कार्यरत आहेत.
आंतरराष्ट्रीय योग दिनाच्या 8व्या आवृत्तीसाठी “मानवतेसाठी योग” ही थीम
आंतरराष्ट्रीय योग दिनाची आठवी आवृत्ती “मानवतेसाठी योग” या थीमसह साजरी केली जाईल. आयुष मंत्रालयाने 21 जून 2022 रोजी भारतात आणि जगभरात आयोजित करण्यात येणाऱ्या 8 व्या आंतरराष्ट्रीय योग 2022 दिवसासाठी ही थीम निवडली आहे. IDY 2022 च्या प्रात्यक्षिकाचा मुख्य कार्यक्रम म्हैसूर, कर्नाटक येथे होणार आहे. COVID-19 साथीच्या काळात आयोजित केलेल्या गेल्या वर्षीच्या IDY ची थीम होती “निरोगीपणासाठी योग”.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांच्या ‘मन की बात’ भाषणात या विषयाची घोषणा केली. मानवतेसाठी योगावर लक्ष केंद्रित करून, विशेष दिव्यांग, ट्रान्सजेंडर लोकसंख्या, महिला आणि लहान मुलांसाठी यावर्षी विशेष कार्यक्रम आखण्यात आले आहेत. शाळांमधील योगशिक्षणाचा अविभाज्य भाग असलेल्या मानवी मूल्यांवरही लक्ष केंद्रित केले जाते. या वर्षी गावे/ग्रामपंचायतींचाही मोठा सहभाग दिसेल कारण, कॉमन सर्व्हिस सेंटर्स (CSCs) कॉमन योगा प्रोटोकॉल (CYP) च्या सराव आणि प्रशिक्षणाला प्रोत्साहन देत आहेत आणि IDY 2022 मध्ये लाखो गावकरी सहभागी होतील अशी अपेक्षा आहे.
आंतरराष्ट्रीय योग दिनाच्या 8 व्या आवृत्तीत अनेक पहिले कार्यक्रम पाहायला मिळतील, त्यापैकी एक नाविन्यपूर्ण कार्यक्रम आहे “गार्डियन रिंग”, जो सूर्याची हालचाल दर्शवेल. वेगवेगळ्या देशांतून, पूर्वेकडून सुरुवात करून पश्चिमेकडे कूच करत सूर्याच्या हालचालींसोबत योगासने करणाऱ्या लोकांचा सहभाग असेल. डीडी चॅनेलवर थेट प्रक्षेपित होणारा हा एक अद्भुत रिले योग प्रवाह कार्यक्रम असेल.
INS निर्देशक
गार्डन रीच शिपबिल्डर्स अँड इंजिनीअर्स (GRSE) द्वारे बांधल्या जात असलेल्या चार सर्वेक्षण जहाजांपैकी दुसरे भारतीय नौदल सर्वेक्षण जहाज ‘INS निर्देशक’ चेन्नईच्या कट्टुपल्ली येथे 6 मे 2022 रोजी लॉन्च करण्यात आले.
नौदलाच्या जहाजाला पूर्वीचे निर्देशक नाव देण्यात आले आहे, जे भारतीय नौदल सर्वेक्षण जहाज होते जे डिसेंबर 2014 मध्ये 32 वर्षांच्या गौरवशाली सेवेनंतर बंद करण्यात आले होते.
GRSE आणि L&T जहाजबांधणी यांच्यातील सहयोगी दृष्टिकोनाचा भाग म्हणून भारतीय नौदलासाठी L&T जहाजबांधणीच्या सहकार्याने जहाज बांधले गेले आहे. सार्वजनिक-खाजगी भागीदारीचे हे मॉडेल भारतातील युद्धनौका बांधणीसाठी भविष्यातील यशस्वी सहकार्यासाठी स्प्रिंगबोर्ड म्हणून काम करेल अशी अपेक्षा आहे.
- आयएनएस निर्देशकडे चार सर्वेक्षण मोटर बोटी आणि एक अविभाज्य हेलिकॉप्टर वाहून नेण्याची क्षमता आहे.
- जलवाहिनी आणि बंदरांचे, संपूर्ण किनारी आणि खोल पाण्याचे हायड्रोग्राफिक सर्वेक्षण करणे ही सर्वेक्षण जहाजाची प्राथमिक भूमिका असेल.
- संरक्षण आणि इतर नागरी अनुप्रयोगांसाठी सागरी आणि भूभौतिकीय डेटा संकलित करण्यात ही जहाजे मोठी भूमिका बजावतील.
- जहाजे मर्यादित संरक्षण प्रदान करण्यास सक्षम आहेत.
- आणीबाणीच्या वेळी ते हॉस्पिटल जहाज म्हणूनही काम करू शकतात
भारतातील पहिली पवन-सौर संकरित ऊर्जा सुविधा
अदानी ग्रीनची उपकंपनी अदानी हायब्रीड एनर्जी जैसलमेर वन लिमिटेडने भारताच्या हरित ऊर्जेच्या प्रयत्नात महत्त्वपूर्ण योगदान देत जैसलमेरमध्ये 390 मेगावॅटची पवन-सौर संकरित ऊर्जा सुविधा सुरू केली आहे. हा प्रकल्प भारतातील पहिला संकरित पवन-सौर ऊर्जा निर्मिती केंद्र असेल. संकरित ऊर्जा प्रकल्प, जो सौर आणि पवन निर्मितीचा मेळ घालतो, जनरेशन इंटरमिटेंसी दूर करून आणि वाढत्या विजेची मागणी पूर्ण करण्यासाठी अधिक स्थिर पर्याय प्रदान करून अक्षय ऊर्जेची पूर्ण क्षमता उघडतो.
नवीन प्लांटचा सोलर एनर्जी कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (SECI) सोबत वीज खरेदी करार (PPA) आहे, ज्याचे दर रु. 2.69 प्रति kWh, जे राष्ट्रीय सरासरी पॉवर प्रोक्योरमेंट कॉस्ट (APPC) पेक्षा लक्षणीयरीत्या कमी आहे, प्रत्येकाला परवडणारी, आधुनिक आणि स्वच्छ ऊर्जा उपलब्ध करून देणे हा उद्देश आहे.
न्यायमूर्ती मोहंती यांच्याकडे लोकपाल अध्यक्षपदाचा अतिरिक्त कार्यभार
न्यायमूर्ती पिनाकी चंद्र घोष यांचा लोकपाल प्रमुख म्हणून कार्यकाळ पूर्ण झाल्यानंतर राष्ट्रपती राम नाथ कोविंद यांनी न्यायमूर्ती प्रदीपकुमार मोहंती यांच्याकडे लोकपाल अध्यक्षपदाचा अतिरिक्त कार्यभार सोपवला आहे. सध्या लोकपालमध्ये सहा सदस्य आहेत. राष्ट्रपती राम नाथ कोविंद यांनी 23 मार्च 2019 रोजी न्यायमूर्ती घोष यांना लोकपाल अध्यक्षपदाची शपथ दिली होती.
- दोन वर्षांपासून न्यायिक सदस्यांची दोन पदे रिक्त आहेत.
- लोकपाल आणि लोकायुक्त कायदा 2013 मध्ये संमत करण्यात आला, ज्यामध्ये लोकपाल आणि लोकायुक्तांची नियुक्ती केंद्र आणि राज्यांमध्ये लोकायुक्तांची नियुक्ती करण्यात आली आहे.
- लोकपाल प्रमुख आणि सदस्यांची नियुक्ती पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी किंवा वयाची ७० वर्षे पूर्ण होईपर्यंत केली जाते.
- लोकपाल प्रमुख आणि त्याचे सदस्य निवड समितीच्या शिफारशी प्राप्त केल्यानंतर राष्ट्रपती नियुक्त करतात.
- निवड समितीमध्ये पंतप्रधानांचा समावेश असतो आणि त्यामध्ये लोकसभेचे अध्यक्ष, कनिष्ठ सभागृहातील विरोधी पक्षनेते, भारताचे सरन्यायाधीश किंवा त्यांनी नामनिर्देशित केलेले सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश आणि एक प्रख्यात कायदेतज्ज्ञ यांचा समावेश असतो.
