MPSC Current Affairs | Chalu Ghadamodi | 3 September 2022
भारतीय नौदलाचे नवीन चिन्ह
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी INS विक्रांत – भारताच्या पहिल्या स्वदेशी बनावटीच्या विमानवाहू जहाजाच्या कमिशनिंग समारंभात नवीन नौदल चिन्हाचे अनावरण केले. हिंदीमध्ये ‘निशान’ म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या भारतीय नौदलाच्या नवीन चिन्हाचे 2 सप्टेंबर 2022 रोजी कोची येथे अनावरण करण्यात आले.
भारतीय नौदलाच्या ध्वजाच्या अनावरण कार्यक्रमात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी म्हणाले की, “गुलामगिरीचे चिन्ह असलेले भारतीय नौदल ध्वज छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या प्रेरणेने बदलले गेले आहेत.” नवीन कार्यान्वित झालेली INS विक्रांत आजपासूनच नवीन पांढर्‍या झेंड्याला शोभेल.
नवीन झेंडे ज्याची संपूर्णपणे पुनर्रचना करण्यात आली आहे, त्यामध्ये स्वातंत्र्यपूर्व काळापासून पुढे नेण्यात आलेल्या झेंड्यावरून सेंट जॉर्ज क्रॉस वगळण्यात आले आहे. नवीन नौदल चिन्हामध्ये समाविष्ट असलेल्या प्रमुख घटकांच्या संदर्भात, भारतीय राष्ट्रीय ध्वज कॅंटनमध्ये (ध्वजाच्या वरच्या डाव्या कोपऱ्यात) वैशिष्ट्यीकृत आहे.
नवीन चिन्हामध्ये एक अष्टकोनी झाकलेली सुवर्ण सीमा देखील आहे ज्यामध्ये राष्ट्रीय चिन्ह अँकरच्या वर बसलेले आहे. अँकरच्या खाली, भारतीय नौदलाचे ब्रीदवाक्य ‘सॅम नो वरुण’ हे फलकावर कोरलेले आहे.
INS विक्रांत
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आज कोची येथील कोचीन शिपयार्ड येथे INS विक्रांत – भारताचे पहिले स्वदेशी विमानवाहू वाहक देशास समर्पित केले. या कार्यक्रमात बोलताना, पंतप्रधान मोदींनी 2 सप्टेंबर हा भारताच्या इतिहासातील ऐतिहासिक दिवस आणि संरक्षण क्षेत्रातील आत्मनिर्भर होण्याच्या भारताच्या प्रवासासाठी एक मैलाचा दगड असल्याचे म्हटले.
INS विक्रांत, नव्याने नियुक्त स्वदेशी विमानवाहू वाहकाला दिलेले नाव, भारताच्या पहिल्या विमानवाहू वाहक विक्रांत या तिच्या प्रख्यात पूर्ववर्तीपासून पुढे नेण्यात आले आहे. आयएनएस विक्रांतने त्याच्या आधीच्या स्वरूपात १९७१ च्या पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताला मदत करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. विक्रांतचे इंग्रजीत भाषांतर ‘विजयी आणि शौर्य’ असे केले जाते, हा वारसा नवीन INS विक्रांत देशासाठी पुढे नेईल.
INS विक्रांतची रचना आणि विकास करण्यासाठी जवळपास 17 वर्षे लागली. भारताच्या पहिल्या स्वदेशी विमानवाहू वाहकाचे काम एप्रिल 2005 मध्ये औपचारिक स्टील कटिंगसह सुरू झाले, त्यानंतर फेब्रुवारी 2009 मध्ये कील टाकण्यात आली; तर बांधकामाचा पहिला टप्पा ऑगस्ट २०१३ मध्ये पूर्ण झाला. १७ वर्षांच्या दीर्घ प्रवासानंतर, भारताच्या सागरी इतिहासातील आतापर्यंतचे सर्वात मोठे जहाज – INS विक्रांत 2 सप्टेंबर 2022 रोजी कार्यान्वित झाले.
विमानवाहू वाहक हे भारताच्या सागरी इतिहासातील आतापर्यंतचे सर्वात मोठे जहाज आहे आणि फ्लाइट डेकचा आकार दोन फुटबॉल मैदानांशी तुलना करता येईल. हे जहाज 262 मीटर लांब आणि 62 मीटर रुंद आहे आणि पूर्णपणे लोड केल्यावर ते अंदाजे 43,000 टन विस्थापित करते. INS विक्रांत 7500 नॉटिकल मैलांच्या सहनशक्तीसह 28 नॉट्सचा कमाल वेग गाठू शकते. INS विक्रांत 30 लढाऊ विमाने (सध्याचे MiG 29K) आणि कामोव्ह 31 AEW हेलिकॉप्टरच्या मिश्रणासह पूर्ण उड्डाण डेक चालविण्यास सक्षम आहे. या व्यतिरिक्त, विमानवाहू वाहक MH 60 R मल्टी रोल हेलिकॉप्टर आणि ध्रुव अॅडव्हान्स्ड लाइट हेलिकॉप्टर (सागरी आवृत्ती) देखील होस्ट करू शकते.
बेरोजगारीचा दर 8.3% वाढला
सेंटर फॉर मॉनिटरिंग इंडियन इकॉनॉमी (CMIE) च्या आकडेवारीनुसार, भारतातील बेरोजगारीचा दर ऑगस्टमध्ये 8.3 टक्क्यांच्या एका वर्षातील उच्चांकावर पोहोचला कारण रोजगार अनुक्रमे 2 दशलक्षने घसरून 394.6 दशलक्ष झाला. जुलैमध्ये बेरोजगारीचा दर 6.8 टक्के होता आणि रोजगार 397 दशलक्ष होता, असे CMIE डेटा जोडले आहे.
“शहरी बेरोजगारीचा दर सामान्यतः ग्रामीण बेरोजगारीच्या दरापेक्षा सुमारे 8 टक्के जास्त असतो, जो साधारणपणे 7 टक्के असतो. ऑगस्टमध्ये शहरी बेरोजगारीचा दर 9.6 टक्क्यांपर्यंत वाढला आणि ग्रामीण बेरोजगारीचा दरही 7.7 टक्क्यांपर्यंत वाढला,” CMIE चे व्यवस्थापकीय संचालक महेश व्यास यांनी सांगितले. व्यास पुढे म्हणाले की, अनियमित पावसामुळे पेरणीच्या कामांवर परिणाम झाला आणि हे ग्रामीण भारतातील बेरोजगारी वाढण्याचे एक कारण आहे.
ऑगस्टमध्ये हरियाणामध्ये सर्वाधिक 37.3 टक्के बेरोजगारी होती, त्यानंतर जम्मू-काश्मीरमध्ये 32.8 टक्के, राजस्थानमध्ये 31.4 टक्के, झारखंडमध्ये 17.3 टक्के आणि त्रिपुरामध्ये 16.3 टक्के बेरोजगारी होती.
छत्तीसगडमध्ये सर्वात कमी ०.४ टक्के, त्यानंतर मेघालयात २ टक्के, महाराष्ट्रात २.२ टक्के आणि गुजरात आणि ओडिशामध्ये प्रत्येकी २.६ टक्के बेरोजगारी होती, असे आकडेवारीवरून दिसून येते.
अलप्पुझा हा पाचवा पूर्ण डिजिटल बँकिंग जिल्हा म्हणून घोषित
अलप्पुझा हा राज्यातील पाचवा संपूर्ण डिजिटल बँकिंग जिल्हा बनला आहे. भारतीय रिझर्व्ह बँक केरळ आणि लक्षद्वीपचे प्रादेशिक संचालक थॉमस मॅथ्यू यांनी याबाबत घोषणा केली आहे.अलाप्पुझापूर्वी बँकिंग सेवा डिजिटल झाल्या ती ठिकाणे म्हणजे त्रिशूर, कोट्टायम, पलक्कड आणि कासारगोड. केंद्र सरकारच्या डिजिटल इंडिया प्रकल्पाचा एक भाग म्हणून राज्यस्तरीय बँकर्स समिती (SLBC) आणि संबंधित जिल्ह्यांच्या प्रशासकीय सहाय्याने रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने या प्रकल्पाचा पुढाकार घेतला होता.
पश्चिम ओडिशामध्ये नुआखाई उत्सव साजरा
नुआखाई हा ओडिशातील वार्षिक कापणी उत्सव आहे. नुआखाई जवळ येत असलेल्या नवीन हंगामाचे स्वागत करण्यासाठी आणि हंगामाच्या नवीन तांदळाचे स्वागत करण्यासाठी साजरा केला जातो. नुखाई हा गणेश चतुर्थीच्या एका दिवसानंतर साजरा केला जातो आणि तो ओडिशातील सर्वात प्रलंबीत सणांपैकी एक आहे. एका विशिष्ट वेळी समलेश्‍वरी देवीला नबान्न अर्पण करून हा सण साजरा केला जातो. नुआखाई हा दोन शब्दांपासून बनलेला आहे, नुआ म्हणजे नवीन आणि खाई म्हणजे अन्न. या सणाचा अर्थ कष्टकरी शेतकऱ्यांनी कापणी केलेल्या हंगामातील नवीन तांदूळ साजरा करणे. ओडिशाच्या पश्चिम भागातील लोक नुआखाई उत्साहाने साजरे करतात.
