MPSC Current Affairs | Chalu Ghadamodi | 15 June 2022
मध्य प्रदेशात असामान्य टायटॅनोसॉरिड डायनासोरची अंडी सापडली
MPSC Current Affairs
असामान्य जीवाश्म अंडी शोध: ऐतिहासिक प्रथमच, भारतीय संशोधकांच्या एका चमूने मध्य प्रदेशातील धार जिल्ह्यातील बाग परिसरात असामान्य टायटॅनोसॉरिड डायनासोरची अंडी शोधली आहे.
हा शोध निसर्ग समूह जर्नल-सायंटिफिक रिपोर्ट्सच्या ताज्या अंकात प्रकाशित झाला आहे. ‘फर्स्ट ओव्हम-इन-ओवो पॅथॉलॉजिकल टायटॅनोसॉरिड एग थ्रो लाइट ऑन द रिप्रॉडक्टिव बायोलॉजी ऑफ सॉरोपॉड डायनासोर’ असे या अभ्यासाचे शीर्षक आहे.
संशोधकांनी अलीकडेच बाग शहराजवळील पाडल्या गावाजवळ मोठ्या संख्येने टायटॅनोसॉरिड सॉरोपॉड घरट्यांचे दस्तऐवजीकरण केले आहे. या घरट्यांचा अभ्यास करताना संशोधकांना एक असामान्य डायनासोरची अंडी सापडली.
भारतातील अंड्यातील हा पहिला असामान्य जीवाश्म अंड्याचा शोध आहे. डायनासोर आणि सरडे, कासव आणि मगरींसह इतर सरपटणाऱ्या प्राण्यांचे अंडी-अंड्यातील असामान्य जीवाश्म अंडी कधीही सापडलेले नाहीत. या शोधामुळे डायनासोरचे कासव आणि सरडे किंवा मगरी आणि पक्ष्यांसारखे पुनरुत्पादक जीवशास्त्र होते की नाही याबद्दल महत्त्वपूर्ण माहिती समोर आली आहे, असे अभ्यासाचे संबंधित लेखक प्रो. गुंटुपल्ली व्ही.आर. प्रसाद म्हणाले.
अग्निपथ योजना
ऐतिहासिक ‘अग्निपथ योजने’ला मंत्रिमंडळ समितीने 14 जून 2022 रोजी मान्यता दिली. ‘अग्निपथ योजने’ अंतर्गत, भारतीय तरुणांना भारतीय सशस्त्र दलात सेवा करण्याची संधी दिली जाईल. केंद्रीय संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी म्हणाले की, अग्निपथ हा एक परिवर्तनकारी उपक्रम आहे जो देशातील सशस्त्र दलांना एक युवा व्यक्तिचित्र प्रदान करेल.
अग्निपथ योजनेंतर्गत, अग्निवीरांना चार वर्षांच्या सेवेनंतर चांगले वेतन पॅकेज आणि एक्झिट रिटायरमेंट पॅकेज दिले जाईल. वाढत्या पगार आणि पेन्शन बिलात कपात करण्याच्या उद्देशाने हा निर्णय घेण्यात आला आहे. लष्करप्रमुख जनरल मनोज पांडे यांनी ‘अग्निपथ योजने’बद्दल बोलताना सांगितले की, सशस्त्र दलातील भरतीमध्ये बदल घडवून आणणे हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे.
अग्निपथ योजनेंतर्गत अग्निवीरांना 17.5 ते 21 वर्षे वयोमर्यादेदरम्यान रु. 30,000 ते रु. 45,000 प्रति महिना च्या वचनबद्ध पगारावर भरती केली जाईल.
सेवेतून बाहेर पडल्यावर अग्निवीरांना सेवा निधी पॅकेज म्हणून 11.71 लाख, ज्याला प्राप्तिकरातून सूट दिली जाईल. तथापि, पेन्शनरी लाभ मिळणार नाहीत.
अग्निपथ योजनेसाठी अर्ज करणाऱ्यांची शैक्षणिक पात्रता ही दलातील नियमित पदांसाठीच्या निकषांप्रमाणेच असेल. निकषांनुसार, अग्निवीर म्हणून सामील होणाऱ्या दहावीच्या विद्यार्थ्याला भारतीय सशस्त्र दल 12वीचे प्रमाणपत्र देण्याचा प्रयत्न करेल. 4 वर्षांची सेवा पूर्ण झाल्यावर, सुमारे 25 टक्के अग्निवीर किमान 15 वर्षांच्या कालावधीसाठी नियमित केडर म्हणून सशस्त्र दलात दाखल होतील. उर्वरित अग्निवीरांना पुढील रोजगाराच्या संधींसाठी सशस्त्र दलांकडून मदत मिळेल.
मुंबई का बुडतेय?
आयआयटी बॉम्बेच्या संशोधकांनी नुकत्याच केलेल्या संशोधनात असे आढळून आले आहे की, भौगोलिक घटनेमुळे मुंबई शहर दरवर्षी सरासरी 2 मिमी दराने बुडत आहे. नगररचनाकार आणि पालिका अधिकाऱ्यांनी तातडीने उपाययोजना न केल्यास मुंबईत पूरस्थिती वाढण्याची शक्यता आहे, असा इशाराही तज्ज्ञांनी दिला आहे.
मुंबई बुडत असल्याचा दावा करणारा अभ्यास पीअर-रिव्ह्यू केलेल्या जिओफिजिकल रिसर्च लेटर्स जर्नलमध्ये मार्चमध्ये प्रकाशित झाला होता. याने जागतिक स्तरावर 99 देशांमधील जमीन कमी होण्याचे विश्लेषण केले आणि असे आढळले की चीनमधील टियांजिन हे दर वर्षी 5.2 सेमी दराने जगातील सर्वात जलद बुडणारे किनारपट्टी शहर आहे.
आयआयटी बॉम्बेच्या संशोधकांनी केलेल्या संशोधनानुसार, भूगर्भीय घटनेमुळे मुंबई बुडत आहे. जमीन कमी होणे म्हणजे पृथ्वीच्या पृष्ठभागाच्या खालच्या दिशेने, उभ्या हालचालींचा संदर्भ आहे जो भूजल उत्खनन, खाणकाम, नैसर्गिक पाणथळ जागा पुनर्संचयित करणे, पर्यावरणीय अडथळे आणि पायाभूत सुविधा प्रकल्पांमुळे होऊ शकते.
इतर अभ्यासांतून असे दिसून आले आहे की अरबी समुद्रात दरवर्षी ०.५ ते ३ मिमीची वाढ होत आहे, असे सुचवले आहे की मुंबई शहरातील काही भाग समुद्राची पातळी वाढण्यापेक्षाही वेगाने बुडत आहेत. चर्चगेट, कुलाबा, भायखळा, काळबा देवी, कुर्ला, अंधेरी पूर्व, मुलुंड, दादर, नाहूर पूर्व, वडाळा आणि तारदेव, ट्रॉम्बे, भांडुप आणि गोवंडी या भागात सर्वाधिक घट नोंदवली गेली.
मुंबई महानगरपालिका (BMC) ने 2022 च्या सुरुवातीला महत्त्वाकांक्षी हवामान कृती योजना सुरू केली. तज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, अधिकाऱ्यांनी वैज्ञानिक आणि सामाजिक-आर्थिक समस्या म्हणून जमिनीच्या बुडण्याकडे तातडीने लक्ष देणे आवश्यक आहे, कारण भविष्यात या भागात पूर आणि मालमत्तेचे नुकसान होण्याचे सर्वात वाईट परिणाम होऊ शकतात.
भारतीय राजनयिकाची यूएन चीफचे तंत्रज्ञान दूत म्हणून नियुक्ती
एक वरिष्ठ भारतीय मुत्सद्दी अमनदीप सिंग गिल यांची युनायटेड नेशन्सचे सरचिटणीस अँटोनियो गुटेरेस यांनी तंत्रज्ञानावरील त्यांचे दूत म्हणून नियुक्ती केली आहे. जागतिक संस्थेने त्यांचे वर्णन ‘डिजिटल तंत्रज्ञानावरील विचारधारा’ असे केले आहे ज्यांना शाश्वत विकास उद्दिष्टांच्या प्रगतीसाठी जबाबदार आणि सर्वसमावेशकपणे डिजिटल परिवर्तनाचा फायदा कसा घ्यायचा याची ठोस समज आहे.
यापूर्वी, अमनदीप सिंग गिल, पंजाब विद्यापीठाचे माजी विद्यार्थी, कार्यकारी संचालक होते आणि 2018 ते 2019 पर्यंत संयुक्त राष्ट्र महासचिवांच्या डिजिटल सहकार्यावरील उच्च-स्तरीय पॅनेलचे सदस्य होते. अमनदीप सिंग गिल हे 2016 ते 2018 या कालावधीत जिनिव्हा येथे झालेल्या निःशस्त्रीकरण परिषदेसाठी भारताचे राजदूत आणि स्थायी प्रतिनिधी होते.
याव्यतिरिक्त, डिजिटल सहकार्यावरील उच्च-स्तरीय पॅनेलचा अहवाल वितरित करण्यासाठी, अमनदीप सिंग गिल यांनी प्राणघातक स्वायत्त शस्त्रे प्रणालींमध्ये कृत्रिम बुद्धिमत्तेचे नियमन करण्यावर उच्च-प्रभावी आंतरराष्ट्रीय सहमती शिफारसी सुरक्षित करण्यात मदत केली.
